4)EKRAN KARTI

4)EKRAN KARTI

1)Ekran Kartları:

Ekran kartı, işlemcide işlenen bilgilerin monitörde görüntülenmesini sağlayan sinyallere dönüştüren bir donanım kartıdır.
Bilgisayarlarda görüntü kalitesi hem ekran kartına hem de monitöre bağlıdır.

Ekran kartı bilgisayar sisteminin 4 bileşeni kullanır:

1.Anakart: ekran kartına veri için bağlantı ve enerji sağlar
2.Mikroişlemci: Her bir pikselle ne yapacağı kararını verir.
3.Bellek: Ekran kartına gönderilecek bilgileri geçici olarak tutar.
4.Monitör: Ekran kartında gelen bilgileri görüntüler.

Ekran Kartının Yapısı:

*Grafik İşlemcisi (GPU)
*Görüntü Belleği (Video RAM)
*Dijital Analog Çevirici (RAMDAC)
*Video BIOS
*Ekran Kartı Çıkış Bağlantıları(VGA-Out, DVI-Out, Video-İn/Out, Tv-Out)
*Soğutucu
*Z-Buffer (Tampon Bellek)
*V-Sync
*Video Codec

-GPU(Grafik İşlemcisi): Grafik işlemcisi ekran kartının beynidir. Görüntü ile ilgili tüm işlemler burada yapılır.GPU, grafik ile ilgili işlemleri kendisi hallederek bilgisayarın işlemcisinin üzerindeki yükü hafifletir.

-Görüntü Belleği(Video RAM): Görüntü ile ilgili bilgiler burada tutulur. Bilgileri GPU gönderir ve bunları geçici olarak saklar. Belleğinin büyüklüğü ekran kartının performansıyla doğru orantılıdır.


-Dijital Analog Çevirici (RAMDAC): Ekran kartının görüntü belleğindeki dijital (sayısal) verileri monitörde görüntülenecek analog sinyallere dönüştürerek ekran kartının monitör çıkışına gönderir. Verileri dönüştürme ve aktarma hızı, ekran tazelenme hızını belirler.

-Video BIOS: Ekran kartı içindeki bileşenler arasındaki koordinasyonu sağlar.

-Çıkış Bağlantıları:

*VGA-OUT: CRT monitörlerin ve projeksiyon aygıtlarının bağlandığı ve bu aygıtlara görüntü aktarıldığı çıkış portudur.

*DVI-OUT: Dijital cihazlara ve LCD ekranlara görüntü aktaran çıkış portudur.

*VIDEO IN-OUT : Bilgisayardaki görüntülerini Televizyonda görüntülemek için kullanılan porttur.



-Soğutucu: Bilgisayar işlemcisi üzerinde bulanan soğutma sistemi gibi ekran kartının görüntü işlemcisi üzerinde soğutma sistemi vardır. Görüntü işlemcisinin ısınmasını engeller.

-Z-Buffer (Tampon Bellek): Üç boyutlu ortamdaki nesnelerin görüntülenmesi için kullanılır. Üçüncü boyut (z) bilgisi bu bellekte saklanır.

-V-Sync: Monitörün tazeleme hızını tespit edip, monitörün tazeleme hızına göre görüntüyü monitöre gönderir.

-Video Codec:

Video görüntüleri sıkıştırılmış formattadır. Bu görüntülerin monitörde görüntülenebilmesi için çözülür.
Sıkıştırılmış video verileri, sabit disk ve CD-ROM’dan okunup ekrana gönderilmeden hemen önce çözülür. Yalnız, çözme işlemi için CPU kullanılır ve gönderilen çözülmüş video verileri veri yolunu ve görüntü kartını sınırlarına kadar zorlar.
Donanım şeklindeki codec’ler ya ayrı bir kart olarak satılır, yada görüntü kartı ile bütünleşiktir.

Ekran Kartının Özellikleri:

Çözünürlük:

Görüntü üzerinde her rengi oluşturmak için kontrol edilebilecek noktaya piksel denir. Çözünürlük ise ekranda görünen piksel sayısıdır.Çözünürlük artarsa görüntü kalitesi de artar. Çözünürlük değeri ne olursa olsun nesneleri piksel değeri değişmez. Çözünürlük artırılırsa belleğe olan ihtiyaç artmaktadır.

Renk Derinliği:

Renk derinliği bir pikselin alacağı renk miktarıdır. Renk derinliği artarsa her pikselin alabileceği renk sayısı da artar. Piksellerin renk çeşitliliğinin artması görüntünün gerçeğe yakın olmasını sağlar. Piksellerdeki renkler kırmızı, yeşil mavi (RGB) renklerinin karışımından oluşur.
Renk derinliği arttıkça piksellerdeki veri miktarı da artar. Bu artış ekran kartı görüntü işlemcisinin işleyeceği veri miktarını da artırır ve daha fazla görüntü belleğine ihtiyaç duyulur.

Ekran Kartı Tazelenme Hızı:

Bir ekran kartında, ekran kartı belleğinin (video belleği) içeriğini okumaktan sorumlu aygıt RAMDAC'tir. RAMDAC bir dijital analog çeviricidir. Bellekteki sayısal verileri (1 ve 0'lardan oluşan veriler) okuyup monitörün görüntüleyebileceği analog video sinyallerine dönüştürür. RAMDAC’in veriyi dönüştürmesi ve aktarması tazeleme hızını belirlemektedir. Bir ekran kartının tazelenme hızı, RAMDAC’in görüntü sinyallerini saniyede kaç kere monitöre göndereceğini belirlemektedir. Bu aynı zamanda monitörün de tazelenme hızıdır.
Tazeleme hızı düşük olursa görüntüde titreşime neden olur. Ekran kartı tazelenme hız birimi Hz (hertz)' dir.

Interlacing:

Yüksek çözünürlükte görüntü sağlamak için geliştirilmiş bir tekniktir. Her tazeleme sırasında ekranın sadece yarısı tazelenir. Önce tek numaralı sonra çift numaralı satırlar tazelenerek yüksek çözünürlük hızı sağlanır. Bu tekniği kullanan monitörlerde animasyonların görüntülemesi sırasında sorun çıkmaktadır.

Görüntü Arayüzü:

Görüntü arayüzü ekran kartının çözünürlük ve renk derinliğini belirler. Görüntü
arayüzü ekran kartının görüntü kalitesi etkilemektedir.

Ekran Kartının Çalışması:

Bilgisayarın işlemcisi tarafından işlenen veriler anakart ile ekran kartının görüntü belleğine aktarılır. Görüntü işlemcisi görüntü belleğindeki verileri işler ve görüntü hesaplamalarını yaptıktan sonra görüntü belleğine gönderir. Bu veriler buradan RAMDAC birimine gider. Görüntü belleğindeki bilgiler RAMDAC’e aktarıldıktan sonra bu bellek boşalır. Boşalan belleğe görüntü işlemcisi tekrar veri iletir. RAMDAC bu dijital verileri monitörde görüntülenecek analog sinyallere dönüştürüp ekran kartının çıkışına gönderir. Bu işlemler sırasında Video BIOS’da ekran kartının veri akışını kontrol eder ve düzenler. Veriyolu hızı, görüntü belleğinin kapasite büyüklüğü bu işlemlerin süresini azaltır ve görüntü kalitesini artırır.

Ekran Kartı Çeşitleri:

Fiziksel Yapısına Göre:

1)Anakart üzerinde entegre olan (onboard) ekran kartı
2)Anakartın genişleme yuvasına takılı olan ekran kartı

Veriyolu Standardına Göre:

1)ISA

2)PCI

3)AGP: Ekran kartları için tasarlanmış yüksek hızlı bir arayüzdür. PCI ortak veri yolu kullanırken, AGP tek bir aygıta ayrılmış veriyoluna sahiptir.Kart üzerindeki Ram yetersiz kaldığında sistem ana belleği kullanabilir. Buna DIME (DIrect
Memory Execute) (Doğrudan Bellek Kullanımı) denir.

4)PCI Express: ISA, PCI ve AGP'nin tersine PCI Express seri arayüze sahip bir sistemdir. PCI kartlar tek veriyolunu paylaşırlarken, PCI Express kartların ayrı ayrı yolları vardır.

Read More

3)ANAKARTLAR

3)ANAKARTLAR

ANAKARTLAR:
Bir bilgisayarın tüm parçalarını üzerinde barındıran ve bu parçaların birbiriyle iletişimine zemin hazırlayan elektronik parçadır.
Bilgisayara takılan parçaların hangi özelliklerde olması gerektiğini Ana Kart belirler.


ANA KARTIN GÖREVİ:
*Ana Kartın temel görevi, üzerinde bulunan birimler ile sonradan takılan birimler arasındaki bağlantıyı sağlamaktır.
*Ana kart üzerinde bu görevi sağlayan çeşitli entegreler (chipset, yonga seti) bulunmaktadır.

YONGA SETİ: Birimler arasındaki bilgi akışını kontrol ederler.Yonga seti bilgisayarın hızını ve performansını etkileyen en önemli unsurlardan biridir.

VERİ YOLLARI: Anakart üzerindeki parçalardan birinden diğerine bilgileri iletmek için kullanılan yollara denir.2 çeşit veri yolu vardır.

1)FSB: İŞLEMCİ ve RAM arasındaki yolun adı FSB dir.

2)Diğer Yollar:

a)ISA (Industry Standard Architecture): İlk üretilen veri yolu tipidir.16 bitlik veri yolu genişliği vardır.

b)PCI (Peripheral Component Interconnect): Tak – Çalıştır özelliği destekler.Veri yolu genişliği 32 bit tir.

c)AGP (Advanced Graphics Port): Sadece ekran kartları için kullanılır.PCI dan farkı: Grafik dokularını, ekran kartının belleğinin dışında RAM i de kullanarak işler. Buna “Doğrudan Bellek Kullanımı” (DIME – Direct Memory Execute) denir. Bu özellik grafik işlemlerde performansı artırır.

d)PCI Express: Veri Yolu genişlikleri daha fazladır.PCI daki gibi paylaşımlı yollar yerine ayrı yollar bulunmaktadır.



PORTLAR ve KONNEKTÖRLER:



-PS2: Yeşil olana fare, mor olana klavye takılır.Konnektör 6 pinlidir.
-PARALEL PORT: Konnektörün ucunda 25 pin bulunur.Yazıcı, tarayıcı vb. parçalar takılır.
-Ethernet Port: Yerel ağlara bağlanmak için kullanılır.
-USB Port: Her türlü cihaz bağlanabilir. Seri ve Paralel portlara göre çok hızlıdır. USB portları çoğaltılabilir.
-Monitör: Resim ve görüntü gibi yüksek çözünürlük gerektiren bilgileri göndermek için idealdir.
-S-Video Port: Video bilgisini renk ve parlaklık olmak üzere iki farklı sinyale bölerek gönderir.Televizyona görüntü aktarmada kullanılır.
-DVI Monitor Port: Çok yüksek kalitede görüntü transferi yapılabilir.DVI bağlantıya sahip monitörler takılabilir.
-FireWire Port: Kamera, flash disk gibi dijital cihazların bağlantısı için kullanılır.USB den sonra çıkmıştır ve ona göre çok hızlıdır.

Anakart ile kasa içindeki parçaları birbirine bağlayan portlar:

1)Disket (Floppy) Yuvası ve Kablosu:
Disket sürücünün iki kablosu vardır:
1)Güç
2)Data

2)IDE Yuvası ve Kablosu:
Sabit disk, CD sürücü, Dvd sürücü vs. parçaları anakarta bağlamak için kullanılır.Eğer tek kabloya birden fazla cihaz bağlanacaksa, cihazların master ve slave ayarları yapılmalıdır.

3)SATA Yuvası ve Kablosu:
Saniyede 150 MB veri akışı ile IDE den çok daha hızlıdır. SATA bağlantı için sabit disk, kablo ve ana kart girişi IDE den tamamen farklıdır.

4)Dijital Ses Yuvaları ve Kabloları:
Disk sürücüler ile ses kartı arasına takılır. Sürücülere takılan müzik disklerinin seslerinin hoparlörlerden çıkmasını sağlar.

5)Fan Kablosu ve Yuvası:
Fan kablosunun ana kart üzerindeki uygun sokete takılması gerekir.Eğer unutulursa soğutucu çalışmaz ve işlemci soğutulamaz.

6)Anakart Güç Kablosu ve Yuvası:
Bir ucu güç kaynağına bağlı olan güç kablosu ana karta bağlanarak anakart elektrik ile beslenir.

7)USB Konnektörleri:
Çevre birimlerinin ana karta bağlanmasını sağlar.

8)Sistem Panel Konnektörleri:
Kasanın dışındaki buton ve ışıkların çalışabilmesi için ana kart üzerindeki yuvalara düzgün şekilde takılmalıdır. Bağlanması gereken kablolar:

-Güç butonu
-Reset butonu
-Güç ışığı(Power Led)
-Sabit disk ışığı
-Kasa hoparlörü.

ANAKART CHIPSETLERİ(KUZEY VE GÜNEY KÖPRÜSÜ):
Bilgi akışını kontrol ederler.Kuzey ve güney köprüsü olmak üzere iki tanedir.
Kuzey Köprüsü: İşlemci, ram ve ekran kartı belleği arasındaki bilgi trafiğini kontrol eder.
Güney Köprüsü:çevre birimleri ile kuzey köprüsü arasındaki bilgi trafiğini kontrol eder.

BIOS(Basic Input Output System):
*Bu EEPROM un bir bölümünde fabrika ayarları tutulmaktadır. Diğer bir kısmı ise bu kısmın değiştirilebilen kopyasıdır. Buraya CMOS denir.
*BIOS entegresi içinde bulunan bilgiler bilgisayar sistemi için gerekli temel bilgileri içerir.
*Her anakartın farklı BIOS bilgileri bulunur.

BIOS un 3 ayrı görevi bulunmaktadır.
-Bilgisayarın ilk açılışını sağlamak.
-Bilgisayar ile ilgili çeşitli bilgileri RAM deki özel alanlara yazmak.
-Anakartın özelliklerini yönetmek.

BIOS Güncellemesi:
BIOS üreticileri belli zamanlarda yeni bios sürümleri çıkarırlar. Bu sürümler yüklenerek mevcut anakartın yeni özellikleri desteklemesi sağlanabilir. İki şekilde BIOS güncellemesi yapılır.

1)Anakart ile birlikte gelen CD-ROM içinde bulunan program bilgisayara kurulur. Bu program internet üzerinden güncellemeleri takip eder ve otomatik olarak yükler.
2)Eğer işletim sistemi çalışmıyorsa bu durumda ilk yöntem işe yaramaz. Bu durumda disketle güncelleme yapılmalıdır.

BIOS Pili:
BIOS içindeki tarih ve saat gibi bilgilerin güncel tutulabilmesi için bir enerji kaynağına ihtiyaç vardır. Pil kendini şarj edebilen özelliğe sahiptir. Uzun süre bilgisayar kapalı kaldığında pil boşalacağından ilk açılışta bilgisayar hata verebilir.

ANAKART BOYUTLARI:
Form faktörleri:

ATX
Micro ATX
Flex ATX
BTX

Günümüzde en çok ATX ve Micro ATX kullanılmaktadır.

ANAKART ÇEŞİTLERİ:
-XT: 8086 ve 8088 işlemcileri sabit olarak üzerinde tutan bir ana karttır.
-AT: PS/2 desteği yoktur. ISA, PCI ve AGP veri yolu desteği sunar. İşlemci değiştirebilir şekilde tasarlanmıştır.
-ATX: Daha fazla giriş çıkışı (PS2, USB, Firewire vs) vardır. Güç yönetimi yapılabilir.

Read More